بیماری نوزما چیست؟

بیماری نوزما چیست؟

نوزما بیماری واگیر و شایع زنبوران عسل بالغ است. شایع ترین منطقه بیماری، مناطق مرطوب و مناطقی با زمستان‌های سرد و طولانی است و در سایر مناطق نیز نوزما در هنگامی از سال رطوبت بالاست (یعنی اواخر زمستان و اوایل بهار) اشاعه فراوان دارد.
زیرا در این شرایط زنبوران مدت زیادی در کندو بوده و نمی‌توانند از کندو خارج شوند. بیماری در مناطق گرم و خشک یا اوقات گرم سال مثل تابستان کمتر بوده و ممکن است به ندرت دیده شود و یا حتی در اواسط تابستان به کلی از بین برود. اما از اوایل پاییز مجددا ظاهر می‌شود.
بیماری نوزما یک بیماری انگلی است که هر سه نوع زنبور کندو  را مبتلا می‌کند.  نوزما فقط انگل زنبور نیست. هفتاد‌و‌پنج گونه دیگر از نوزما وجود دارد که  موجودات  دیگر را آلوده می‌کنند. مشهورترین آنها نوزما بومبی سیس است که انگل کرم ابریشم می‌باشد و عامل پبرین است.
بیماری که صنعت ابریشم را از سال ۱۸۵۰ تا ۱۸۶۰ به نابودی کشانید. خصوصیات گونه های مختلف نوزما به یکدیگر نزدیک میباشند. بیماری نوزمای زنبور عسل در تمام دنیا گسترش داشته و در اروپا، استرالیا و همچنین در امریکا وجود دارد. بدلیل انتشار ناپیدای آن به این بیماری (قاتل نامرئی) گفته‌اند.
در فرانسه جزو بیماری‌های واگیر دسته‌بندی شده، در صورت مشاهده آن باید گزارش شود. این بیماری در لیست بیماری‌های واگیر گزارش کردنی دفتر بین المللی بیماری‌های مشترک ثبت گردیده است که در صورت مشاهده آن، باید در اسرع وقت گزارش شود.

تاریخچه بیماری :

اولین مشاهدات نوزما توسط دانشمندان در قرون اول میلادی گزارش شده، این بیماری باعث صدمه به زنبوران و مرگ آنها در بهار می‌شود و مدت زیادی عامل آن را قارچ می‌دانستند. تا اینکه در سال ۱۹۰۷ توسط دکتر زاندر عامل آن تشخیص داده شد.
در سال ۱۹۰۹ میلادی، زاندر برای نخستین بار نشان داد که اجسام بیضوی شکل کوچکی در سلول‌های پوشش معده زنبوران بالغ وجود دارد. زاندر مشخص نمود که این اجسام، اسپورهای میکروسپوردین انگل هستند، آنگاه زاندر این میکروسپوریدین را نوزما آپیس و بیماری ایجاد شده را بیماری نوزما نامید. اولین درمان مؤثر در سال‌های ۱۹۵۳-۱۹۵۲ انجام گردید.

برخی علائم بیماری نوزما آپیس

یکی از علائم عمده عفونت نوزما آپیس، اسهال قهوه ای روی شان ها و قسمت خارج کندو است. این مشکل دیسنتری dysentery نام دارد. دیسنتری در واقع توسط قارچ ایجاد نمی شود، اگرچه عفونت های نوزما آپیس باعث می شود زنبور آلوده، به سایر عفونت های ثانویه حساس تر شود و متعاقباً باعث ایجاد دیسنتری می شود.

عفونت ایجاد شده توسط نوزما آپیس همچنین با حضور زنبورهای عسل در در اطراف ورودی کندو در حالی که بال هایی با زوایای عجیب و غریب دارند و گویی خود را در ورودی کندو می کشانند، همراه است. علاوه بر این ممکن است برخی از زنبورها شکم متورم و چرب پیدا کنند و در موارد شدید ممکن است بدن آن ها لرزان باشد.

زنبوران کارگر که در سنین جوانی آلوده شده اند، قادر به تولید غذای مناسب نیستند و خیلی زود از کار افتاده می شوند. این مشکل، همراه با کاهش توانایی تخم گذاری و طول عمر ملکه آلوده، باعث کاهش تولید نوزادان می شود. در نتیجه این بیماری باعث کاهش استحکام کلونی شده و ممکن است منجر به کاهش تولید عسل و تلفات سنگین در زمستان شود.

علائم نوزما اپیس معمولا در پاییز و اوایل بهار مشهود است. این امر به این دلیل است که زنبورها معمولاً در این مواقع از سال قادر به انجام پروازهای پاکسازی نیستند؛ زیرا دمای هوا برای پروازهای منظم مناسب نیست. این اتفاق منجر به ایجاد دیسنتری در داخل کندو می شود که به انگل ها اجازه می دهد تا در کندو رشد کنند.

با گرم شدن دما دوباره زنبورها می توانند پروازهای پاکسازی را به صورت منظم انجام دهند که باعث می شود سطح عفونت در کلونی کاهش یابد و بیماری غیرقابل تشخیص شود. علائم احتمالاً وقتی شرایط دوباره به نفع بیماری باشد، برمی گردند. شیوه های خوب مدیریتی می تواند خطر ایجاد بیماری را تا حد قابل قبولی در طول فصول خنک سال کاهش دهد. در قسمت دوم به برخی از این نکات مدیریتی اشاره خواهیم کرد.

برخی علائم بیماری نوزما سرنا

بر خلاف نوزما آپیس، بیماری نوزما سرنا در تمام سال در سطح مشابهی قرار دارد و تلفات جمعیت در هر زمان از سال می تواند رخ دهد. عفونت ها به طور معمول منجر به کاهش ملایم جمعیت بزرگسالان در طول تابستان و تلفات سنگین زمستان می شوند. بعضی اوقات زنبورهای مرده در اطراف کندو دیده می شوند؛ اما همیشه این طور نیست.

تقریبا علائم نوزما سرنا با علائمی که در مورد نوزما آپیش بیان کردیم یکسان است. همانطور که گفته شد زمان اثرگذاری آنها با هم تفاوت دارد. همچنین رفتار زنبور عسل در مورد کشاندن بدن خود در اطراف ورودی کندو که برای نوزما آپیس بیان شد، در بیماری نوزما سرنا مشاهده نشده است.

 

پیشگیری و درمان
پیشگیری و درمان به جا و به موقع قدرت زنبور را به شدت افزایش می دهد به طوری که بیشترین بهره وری را میتوان از این کلونی ها داشت. منظورم از قدرت یا توان زنبور کاملا متفاوت از جمعیت کلونی میباشد. چرا که با فرض یکسان گرفتن سایر شرایط (اعم از سن ملکه و سایر بیماریها) یک زنبور سه قاب ممکن است توان چند برابری نسبت به یک کلونی شش هفت قابی داشته باشد. توان عبارت است از موم بافی، پرورش نوزاد، تخم ریزی بالا ملکه، کاهش بچه دهی و برگشت زنبوران کارگر به کندو و ….. . این عوامل یا همان توان می تواند تحت تاثیر بیماری نوزما قرار بگیرد. چرا که این بیماری در هر سه نوع زنبور یعنی ملکه، نر و کارگر قابل سرایت می باشد. مثلا مطالعات نشان داد که وجود نوزما سرانا منجر به عدم تکوین درست مغز در زنبوران کارگر می شود به طوری که پس از خارج شدن از کندو قدرت برگشت و بازیابی را ندارند.
شاید مهمترین و کاربردی ترین بخش برای هر بیماری درمان باشد. موادهایی برای درمان ارائه شده که صرف نظر از منشا آنها مجزا هر یک را توضیح خواهیم داد.

۱-تیمول:
تیمول از ترکیبات فلاونویئدی در گیاه آویشن است. مطالعات اندکی از اسپانیا و ایتالیا نشان میدهد که تیمول در کنترل بیماری نوزما نقش دارد اما مستندات زیادی هنوز نیاز هست تا به عنوان یک دارو برای درمان این بیماری در نظر گرفته شود. لذا با قاطعیت نمی شود گفت که تیمول کاربردی است.

۲-گیاه افسنطین:
اگرچه رفرنس هایی به این گیاه در درمان نوزما اشاره کرده اند اما تاثیر اندک آن در کاهش سطح آلودگی به نوزما آپیس به اثبات رسیده است اما تاثیری بر نوزما سرنا نخواهد داشت. از طرفی این گیاه ممکن است منجر به مرگ ومیر خود زنبور هم شود. لذا هنوز حداقل این دارو را نمی توان توصیه کرد و در کشورهای پیشرفته هم در حال حاضر استفاده نمی گردد .

۳- اسسول پلاس:
مقالاتی که اسیدی کردن خوراک را به عنوان پیشگیری و درمان نوزما گزارش دهند وجود ندارد. حتی مقاله فرانسوی گزارش داد که اسیدی کردن با اسید استیک به هیچ عنوان حتی در پیشگیری موثر نمیباشد.

۴-سرکه سیب:
زمان زیادی است که از سرکه سیب به عنوان مبارزه با نوزما یاد می شود. باید بگوییم هنوز مستند معتبری یافت نشده که اثرات درمانی را آن تایید کند. شاید به دلیل ملموس نبودن نوزما که در بالا به آن اشاره شد و نداشتن علائم و… زنبور داران عزیزمان ما به اشتباه برداشت می کردند که این بیماری درمان شده است. اگرچه از خواص سرکه سیب نمی شود منکر شد چرا که حاوی عنصر های حیاتی و مواد با ارزشی است و دادن آن به زنبور حداقل به مقدار مناسب مضر نباشد اما به هیچ وجه حتی برای پیشگیری هم مناسب نیست.

۵-فوماژلین:
در حال حاضر تنها داروی رسمی و علمی تایید شده برای درمان و پیشگیری دو گونه نوزما داروی فوماژلین می باشد.

6- داروی نوزگو

 

رسانه های همکار
استفاده از مطالب زنبورشاپ برای مقاصد غیرتجاری با ذکر نام زنبورشاپ و لینک به منبع بلامانع است. کلیه حقوق این سایت به فروشگاه زنبورشاپ تعلق دارد.
محصول با موفقیت به سبد خرید اضافه شد.